Wolkenatlas

 Complexe structuur

Ik hou van boeken die een complexe structuur hebben, een beetje anders dan een 'gewoon' chronologisch verteld verhaal. Mooie voorbeelden hiervan behandelde ik al eerder: De diepst verborgen herinnering van de mens - Mohamed Mbougar Sarr en Al wat schittert - Eleanor Catton. Deze (ook prachtig verfilmde) roman Wolkenatlas, van mijn favoriete schrijver David Mitchell, is ook zo'n boek dat anders dan anders is van opzet. 

Zes verschillende verhalen

De roman beslaat maar liefst zes verschillende verhalen, die na elkaar worden verteld. Alle verhalen breken halverwege af; in de tweede helft van het boek worden ze, maar dan in omgekeerde volgorde, weer verder verteld. Het lijkt net alsof er iedere keer een heel nieuwe roman begint, maar de verhalen en personages hangen toch op een subtiele manier met elkaar samen, alsof de personages door een soort verwantschap doorheen de tijd met elkaar verbonden zijn. 

Niet alleen zijn het zes verschillende verhalen, ook zijn ze allemaal geschreven in een andere stijl. Het boek begint met een dagboekverslag van de Amerikaanse notaris Ewing, die rond 1850 verblijft in Polynesië. Het volgend deel bestaat uit brieven van de musicus (en oplichter) Frobisher, die rond 1930 in een vreemde verhouding terechtkomt met de componist Vivian Ayrs en diens vrouw. Wordt gevolgd door een spannende thriller over een journaliste die in 1975 onderzoek doet naar een onveilige kernreactor, de (hilarische) herinneringen van uitgever Cavendish, en een futuristisch verhaal over 'halffabrikaat' Son-Mi in de vorm van een interview. Het zesde verhaal, de kern van het boek, wordt in éen keer verteld, en speelt in een verre toekomst, waarin de wereld die we nu kennen allang verdwenen is. 

Ingewikkeld?

Klinkt het ingewikkeld? Dat is het ook! Maar hóe knap dat Mitchell je meer dan 500 pagina's lang op het puntje van je stoel laat zitten. En hoe knap ook dat hij elk verhaal een heel eigen (schrijf-)stijl meegeeft. Het verhaal van Ewing is echt Victoriaans, de verhalen/ avonturen  van Frobisher en Cavendish uitermate grappig, de journaliste Luisa del Rey zit regelrecht in een spannende thriller, met cliffhangers en veel dialoog...En voor het kernverhaal heeft Mitchell zelfs een nieuw soort taal 'uitgevonden'. De beschaving zoals we die nu kennen is vernietigd door een milieuramp; de mensen die over zijn spreken een soort 'brabbeltaal' :

"Adam, me bro, en Pa en ik, we ware med'un gebroke wage as en natte klere over modder pade op de trug weg van de ruiling in Honokaa. We werde vroeg door d' avend overvalle en we stopte daarom aan de zuid kant van Sloosha's Crossin' want de Waipio raasde van de zware rege en was gezwelgd door'n spring vloed."

Uitbuiting en onderdrukking

Mitchell heeft met Wolkenatlas een superspannende pageturner geschreven, maar stelt in dit boek ook een hoop aan de orde. Thema's als onderdrukking en uitbuiting, racisme, kolonialisme, slavernij en menselijke hebzucht. Uiteindelijk komt onze wereld ten val. Maar toch eindigt het verhaal met hoop. Op de laatste bladzijde zijn we weer terug bij Adam Ewing, die in zijn dagboek noteert: "een pure roofdierenwereld zál op zekere dag zichzelf opeten." 

Maar ook zegt hij: "Als wij geloven dat het mensdom uit zal kunnen stijgen boven tand & klauw, als wij geloven dat [..] leiders rechtvaardig moeten zijn, geweld het zwijgen moet worden opgelegd en [..] de rijkdommen der Aarde gelijkelijk verdeeld moeten worden, dan zal een dergelijke wereld er ook komen."

Adam gaat zijn leven wijden aan het abolitionisme en hij weet dat dat een moeilijke weg zal zijn. Zijn schoonvader waarschuwt hem dat zijn strijd & leven niet meer zal zijn dan een druppel in een eindeloze oceaan. Adam's reactie: 

"Maar, wat is een oceaan anders dan een massa druppels?"

Lezen en kijken

Dus, ik zou zeggen, laat je niet afschrikken door het groot aantal pagina's; deze roman leest als een trein. En, als je het boek uit hebt, kijk dan ook eens naar de prachtige verfilming door Tom Tykwer en Lili & Lana Wachowski (met o.a. Tom Hanks, Hugh Grant, Halle Berry, Jim Broadbent).

Veel plezier!

Madeleine

Wolkenatlas - David Mitchell (vert. Aad van der Mijn)  ISBN 90 214 7484 0

(oorspr. titel Cloud Atlas)