Gekonkel in Constantinopel

 Het Xoanon

Zo luidt de titel van Jan van Akens nieuwste historische roman. Alweer zo'n dikke pil van over de 600 pagina's, een met vaart geschreven avonturenroman vol duistere en markante personages, over-the-top gebeurtenissen, toevallige ontmoetingen in een prachtig historisch decor. Plaats van handeling: Constantinopel in 1922. De eerste wereldoorlog is net afgelopen, het Ottomaanse rijk ten einde, de oorlog tussen Turken en Grieken laait op. De stad is bezet door de grootmachten Frankrijk en Groot-Britannië en wordt overlopen door talloze vluchtelingen, spionnen, louche handelaren, moordenaars, bolsjewieken. 

Het verhaal begint met een enorme explosie: tijdens een bomaanslag op de zuil van Constantijn wordt een houten beeldje ontvreemd, een zogenaamd xoanon (ook wel: palladium). Volgens de overlevering is het een beeld van Pallas Athene, beschermgodin van de stad Troje. Dit beeld zou ooit (door Odysseus?) gestolen zijn, maar niemand weet er het fijne van. De protagonist uit de roman, Jon Beaujon, is toevallig getuige van deze explosie. Wie of wat hij precies is, blijft lang onduidelijk. Hij doet zich in ieder geval voor als Nederlander, handelt (illegaal) in oude munten en heeft een enorme hekel aan alles wat Brits is. 

Dit beeldje wordt magische krachten toegekend en heeft een grote symbolische waarde; daarom wordt er door diverse lieden en geheime diensten van allerlei grootmachten jacht op gemaakt. Aangezien Beaujon zich vlakbij de explosie bevond, gaat men ervan uit dat hij er iets mee te maken heeft. Zo raakt hij verzeild in de jacht op het beeld. Dan ontspint zich een nogal kluchtig (volgens sommigen 'Indiana Jones-achtig') verhaal, waarbij de meest uiteenlopende figuren proberen het xoanon in handen te krijgen en waarbij Beaujon het voortdurend voor zijn kiezen krijgt . Hij wordt gevangen genomen en ondervraagd, zonder kleren in de rivier gegooid, verdacht van spionage... Vrienden blijken vijanden en andersom. 

Van Aken heeft zich overduidelijk ook nu weer enorm verdiept in de toenmalige complexe historische situatie; je krijgt een prachtig beeld van Constantinopel, van de verschillende bevolkingsgroepen en de enorme bestuurlijke chaos (al die bruggen en grensposten!). Maar helaas kwam voor mij de hoofdpersoon Beaujon (alsook de andere personages) niet echt tot leven. Ik hou van avonturenromans, maar er gebeurt in deze roman wellicht iets té veel, er is teveel toeval, teveel niet ter zake doende zijsporen; je raakt als lezer af en toe de kluts kwijt. Bovendien, het (je zou denken 'leidende') verhaal van het xoanon verzandt uiteindelijk een beetje in het niets. 

Ik heb de roman wel uitgelezen, maar moest er wél mijn best voor doen. Heb je nog nooit iets gelezen van Van Aken, dan zou ik je veel liever De valse dageraad aanraden of De ommegang (zie hier). 

Allebei geweldige romans!