Wie was Madoc?

 Droste-effect

"Maar het verhaal van de dichter begint juist daar waar de geschiedschrijver zwijgt omdat zijn bronnen zijn uitgeput of verzegeld blijven. De dichter put uit de bron der verbeelding".

En dat is precies wat Nico Dros heeft gedaan in zijn historische roman: Willem die Madoc maakte. Deze Willem was de schrijver van éen van Nederlands bekendste middeleeuwse verhalen: Van den Vos Reynaerde. De beginregel hiervan luidt immers: "Willem die Madoc maakte", maar wíe Willem was, weet niemand. En ook over de genoemde Madoc, blijkbaar een personage uit een oudere tekst, weten we niets, want deze tekst is nooit teruggevonden. 

Nico Dros heeft dus een (zeer geslaagde) poging gedaan deze Willem/Madoc tot leven te wekken in zijn roman. Het is een verhaal in een verhaal, een beetje een Droste-effect. Want Dros roept een hedendaagse Willem in het leven (een mediëvist), die het verhaal schrijft van Madoc, waarbij Madoc uiteindelijk weer verandert in Willem, die een verhaal over Madoc schrijft. 

Koningskind

Het verhaal begint dus in het heden. De Vlaamse mediëvist Willem de Reuvere krijgt per toeval een aantal middeleeuwse geschriften in handen, waaronder een verzamelhandschrift met daarin het verhaal Van den Vos Reynaerde. Verborgen in de kaft vindt hij ook nog een tekst in code, waarvan hij vermoedt dat dit het verhaal van de onbekende Madoc is. De Reuvere raakt totaal geobsedeerd door de middeleeuwse schrijver Willem en deze tekst, maar slaagt er niet in de code te ontcijferen. Al fantaserend over Madoc zet hij zich  uiteindelijk zelf aan het schrijven van een roman, waarin Madoc/ Willem tot leven komt. 

Als klein kind spoelt deze, na een schipbreuk, aan op het strand en wordt opgenomen in een klooster. De monniken geven hem de naam Beda. Ze vermoeden dat hij van hoge komaf is, misschien een koningskind? Beda leert in het klooster lezen en schrijven, en ontwikkelt een grote liefde voor literatuur. Helaas maakt hij ook kennis me de hypocriete kanten van het kloosterleven; heel wat van de 'vrome' monniken maken misbruik van de jonge jongens onder hun hoede. Ook Beda zelf wordt slachtoffer van de 'zeer vrome' Elmus. Als Beda als tiener besluit om het klooster te verlaten, wreekt hij zich op deze Elmus. Hij bindt hem vast en geselt hem; maar krijgt medelijden en vertrekt, Elmus vastgebonden achterlatend. Deze wordt vervolgens gevonden en doodgeslagen door andere slachtoffers uit het klooster. De abt geeft echter Beda de schuld van de moord; een pauselijke banvloek wordt over hem uitgesproken en een prijs op zijn hoofd gezet.  Door deze affaire wordt hij zijn leven lang achtervolgd. 

Madoc

Beda verandert zijn naam in Madoc en trekt zuidwaarts. Hij beleeft vele avonturen en heeft allerlei liefdesaffaires. Hij wordt onder andere de vertrouwensman van graaf Hincmar en ontpopt zich daarbij als een echte hervormer, o.a. van het pacht- en leenstelsel . Waarmee hij zich de woede op de hals haalt van de landedelen (dit mondt zelfs uit in een duel met éen van hen). Intussen heeft Madoc een verhouding met Hincmar's vrouw Adelina; de zoon van Hincmar is feitelijk de zoon van Madoc. Na Hincmar's dood gaat Adelina met het kind naar Montpellier; Madoc gaat naar Parijs en later weer noordwaarts. Hij gaat samen met de zeer vrome Wijchje, zijn latere vrouw, wonen nabij Gent. Dan heeft hij zijn naam inmiddels veranderd in Willem. 

Willem

Willem komt in dienst bij landheer Geeraert Verspronck; ook daar houdt hij zich bezig met allerlei hervormingen en uitvindingen. Hij zet zich ook aan het schrijven; hij herschrijft het verhaal van de vos Reynaerd en hij schrijft het droomverhaal Madoc, 'verhaal van godendeemstering en menselijke herrijzenis' (wat de katholieke kerk hem uiteindelijk niet in dank afneemt). 

Wijchje (blijkt de middeleeuwse dichteres Hadewych te zijn), heeft zich inmiddels van Willem en het gewone leven afgewend; zij leeft als begijn in Gent. Willem wordt op een bepaald moment herkend door éen van de oude monniken uit zijn vroegere klooster; hij wordt gevangengenomen en berecht. 

Avonturenroman

Het slot van de avonturenroman zal ik niet verklappen. Aan het einde van het boek keren we weer terug naar de tegenwoordige tijd, en de boven dit stuk staande uitspraak van Willem de Reuvere . Deze zegt ook nog: "De echte uitdaging van de fictie is immers zich in een verhaal een wereld eigen te maken die heel anders is dan die waarin de schrijver leeft."

En daar is Nico Dros (zijn tweede naam is trouwens Willem!) uitstekend in geslaagd. Hij schrijft de middeleeuwen sprankelend tot leven en de figuur van Willem/ Madoc vond ik zeer geloofwaardig. Het zou zomaar allemaal écht zo gebeurd kunnen zijn. 

Liefs & veel leesplezier,

Madeleine 

Titel:  Willem die Madoc maakte

Auteur : Nico Dros 

ISBN: 9789028223035