"Het is moeder met een mes"

Moederdag
Gisteren heb ik uitgelezen: "Toen kwam moeder met een mes", van Nicolien Mizee. Nu is het a.s. zondag moederdag, dus een boek over moeders komt goed uit. Al is het in dit geval, zoals al blijkt uit de titel, nou niet zo'n aardige moeder...

Rare familie
Ik kocht het boek in éen uitgave met het vervolg erop: "De halfbroer". Beide boeken gaan eigenlijk over dezelfde Haarlemse familie, alleen de namen zijn veranderd.
In het eerste boek is de hoofdrol voor Ida, in "De halfbroer" is dat Marly. Beide personages zijn denk ik, gebaseerd op de schrijfster zelf.
In het eerste boek is Ida duidelijk de hoofdpersoon, maar ook wordt het verhaal af en toe verteld vanuit het perspectief van oom Melchior.
Aan alle familieleden is wel een steekje los: Melchior heeft een minderwaardigheidscomplex, Ida staat op de rand van een depressie, zus Trude is een superchaoot, vader zit achter alle vrouwen aan. Er is ook nog sprake van een pedofiele neef met zelfmoordneigingen, en de moeder...

Moeder

De moeder van het artistieke gezin Eleveld is nogal dominant en manipulatief. Ze is overtuigd van haar eigen goede smaak en geeft voortdurend op subtiele wijze af op andere mensen die niet houden van de 'juiste' componist of schilder, die wonen in een simpele volkswijk (zoals Ida's vriendinnetje Alexandra), mensen die, kortom, niet voldoen aan de regels en waarden van hun gegoede familie.
In alles wil ze gelijk hebben. Bovendien probeert ze het leven van haar kinderen tot in de details te regelen.

Ida zoekt als kind op haar manier naar het geluk en wil juíst een huis met een 'plastic vliegengordijn' en gehaakte gordijntjes, tulpen in de tuin, een moeder die breit, haakt en koekjes bakt.
Ze probeert door middel van bezweringen en religie een soort evenwicht te vinden in het leven, maar dit ontaardt al snel in allerlei dwangneuroses en darmproblemen. Ook haar zus Trude ontkomt niet aan de bemoeizucht van de moeder; zij vlucht uiteindelijk in een chaotische levensstijl, met de ene minnaar na de andere.

"Ze waren allebei vastgelopen, dacht Ida mistroostig. Trude in chaos, zij in gebrek."

Absurd en hilarisch
Al klinkt het bovenstaande nogal schrijnend, toch beschrijft Mizee het allemaal op redelijk luchtige toon; de absurde en af en toe hilarische gebeurtenissen deden me regelmatig hardop grinniken.
Ook de relatie die de twee zussen aanknopen met een helderziende pedicure, zorgt voor grappige momenten. Ze zoeken manieren om zich tegen moeder te weren, die inmiddels, mét mes, is ontsnapt uit een psychiatrische kliniek:

" 'Maar hoe moeten wij ons dan beschermen?' 'Jullie kunnen urine om haar huis druppelen'. 'Haar eigen urine?' vroeg Trude, die in haar handtasje naar een pen zocht om aantekeningen te maken. 'Nee, jullie urine. Dat druppel je om haar huis. Dat houdt wel het een en ander tegen.'" 

Gaat het Ida lukken om zich van haar familie, de daar heersende normen en haar verleden los te maken, daar draait het om in dit verhaal. Het boek begint bij de inmiddels achtentwintigjarige Ida, die een time-out neemt van haar werk als decoratieschilder en, eindelijk, de tijd neemt om haar leven te overdenken. Langzaamaan ontdekt ze hoe ze het heft in eigen hand kan nemen en plezier kan beleven aan eenvoudige dingen, dingen die zij zélf leuk vindt. Bovendien besluit ze om vanaf nu oprecht te zijn en alleen nog maar te zeggen wat ze denkt.

"Ze wist nu wat ze moest doen om haar geluk binnen te halen: de poes verzorgen en moeder buiten de deur houden."

Maar moeder blijft natuurlijk proberen om een voet tussen de deur te krijgen. Het boek eindigt nogal abrupt. Of het de twee zussen daadwerkelijk lukt afstand te nemen, blijft een beetje in het vage. Al is met name Ida wel hoopvol:

" 'Misschien zijn wij net zo', zei Trude pessimistisch. 'Nee hoor', zei Ida, 'wij doen er niet meer aan mee.'.



Titel:               Toen kwam moeder met een mes 
Van:                Nicolien Mizee
Uitgever:        Nijgh en Van Ditmar
ISBN:             978 90 388 0796 6